ریچارد براتیگان و ساحت شعر

به من فکر می‌کن
همان‌قدر کم
که من فکر می‌کنم
به تو!*

ریچارد براتیگان نویسنده و شاعر آمریکایی، می‌گوید:

«من شعر گفتن را خیلی دوست دارم، اما مانند یك رابطه‌ی عاطفی پردردسر كه در نهایت به یك ازدواج خوب منتهی می‌شود، من و شعر هم خیلی طول كشید تا همدیگر را شناختیم. من هفت سال شعر گفتم تا یاد بگیرم چطور یك جمله‌ی درست بنویسم. من آرزو داشتم داستان و رمان بنویسم و تا وقتی نمی‌توانستم درست یك جمله بنویسم، نمی‌توانستم رمان هم بنویسم… یك روز، در بیست و شش سالگی، ناگهان متوجه شدم كه می‌توانم جمله بنویسم. به این ترتیب اولین رمانم، صید ماهی قزل‌‌آلا در آمریكا را نوشتم و پس از آن هم سه رمان دیگر نوشتم. در شش سال بعدی، دیگر شعر نگفتم و سپس در پاییز ۱۹۶۶، هنگامی كه ۳۱ ساله بودم، دوباره به سراغ شعر رفتم، اما این بار دیگر جمله نوشتن را بلد بودم و همه چیز با قبل فرق می‌كرد.»

خواندن رمان یا داستان کوتاه براتیگان این شبهه را برای خواننده ایجاد می‌کند که آیا این نوشته‌ها واقعا رمان یا داستان کوتاه هستند یا نه؟! براتیگان به شکلی غریب می‌نویسد و آفریده‌هایش را بسیار غریب خلق می‌کند. شاید برای همین است که آثارش مانند خودش یتیم‌اند.
علیرضا طاهری عراقی مترجم مجموعه‌ داستان اتوبوس پیر، می‌نویسد:

«توصیف آثار براتیگان کار ساده‌ای نیست. هیچ سبک و مکتب ادبی و سنت تاریخی را نمی‌توان زادگاه یا مبنای شیوه‌ی خاص نویسندگی و شاعری او دانست. در مورد آثار نثرش حتی این مشکل وجود دارد که آیا آنها را باید در کدام گونه‌ی ادبی جای داد؟ آیا رمان‌هایش را واقعاً می‌توان رمان نامید؟ آیا اصلاً در حوزه‌ی ادبیات داستانی قرار می‌گیرد؟ شاید ساده‌تر این باشد که آن را سبک براتیگانی بخوانیم و بس. به هر حال به نظر می‌رسد که آثار براتیگان هم مثل خودش یتیم‌اند.»

ریچارد براتیگان بعد از انتشار رمان صید ماهی قزل‌آلا، به شهرت دست یافت و بعد از آن تا پایان عمر، هرچه نوشت با موفقیت روبه‌رو شد و در این بین دست به کارهای خلاقانه‌ای هم زد. مانند مجموعه شعر کاشتنی‌اش؛ او کتابی منتشر کرد با نام «لطفاً این کتاب را بکارید» که شامل هشت شعر بود و به همراه هر شعر بسته‌ای بذر. بسته‌های باز نشده‌ی این مجموعه، نزد مجموعه‌داران (کلکسیونرها) چندین هزار دلار خرید و فروش می‌شود. براتیگان بسته‌ها را به رایگان در خیابان‌های سانفرانسیسکو در میان مردم پخش کرد. پیام این حرکت نمایشی این بود که با حذف شاعر از ساحت شعر، ممکن است اثر مانند گیاهی به طور قائم به ذات و مستقل از نویسنده‌اش به ثمر برسد.

*از شعرهای براتیگان